Sesión 1                                                           25 de abril- 2015

NAK’: U KUUXTAL LAK’O’OB YÉETEL U KAJALO’OB

U TSOOL EESAJIL KA’ANSAJ

-          Le ju’unil tu’ux ku jets’el le maaya t’aano’ ku ya’alik k’aabet u meyajta’al le maaya t’aano, bey  beejil utia’al kanbal yéetel ka’ansik xook, tumen junp’éel  ba’ax utia’al máak, le beetik yaan kansik xook maaya t’aan.

-          Le kiin wiliik ti’ le  p’iisil ka’ansaj  yantal   yéetel junp’éel Tu láakal ba’al, beey kiakteno’ob  le maaya  t’aano’  máasewal yaan u yaantal nuup ti’ tuu k’aa yeetel tu laakal tu’ux kajaakbaal  chan paalalo’ob.

 

 SESION 2                                  2 DE MAYO                                                                                                                

                                                               

NAK’: U’UYIK MIATSIL AJ UCHBEN TSIKBAL

 

U TSIKBALO´OB KU BEETKO´OB LE NOJOCH MAAKO´OB TI, LE MEJEN TSIBALO´OB  PAALALO´OB, TI LE KANSAJ KU TS´AIKO´OB KU YESKO´OB, KANSIKO´OB, BA´AX SUUK U BEETA´AL TI´ LE KAJALO´OB TU LAAKAL  LE LO´ KU NOJOCH MOOTSIK LE MIATSILO MAAYA T´AANO.

TU LA´AKAL BA´AX KU YESIKO´OB YÉETEL KU TSOLKO´OB  TI LE TUMBEN CH´I´IBALIL YOOK´OL U SIIJIL MA´AK, LE U TS´O´OKO´L U BEL YÉETEL U KIIMIL MA´AK TULAAKAL LELA´ KU  TSA´IK WINKIL TI TU LÁAKAL BA´AX KU KANIK, YÉETEL KU KAANSIK MA´AK

SESION 3                                                                          9 de mayo

NAK’: U KUUXTAL KAJO’OB YÉETEL U BISKUBA’LO’OB ULAK’ KAJALO’OB

 

U T’AAN MASEWAAL MAKO’OB K’ABE’ET UTIA’AL U BEETA’A JE BAXAKE’ ICHIL KAJALO’OB, BEY  XAAN T’AAN MÁASEWAL MAKO’OB KU MOOTSINKUBAL YÉETEL U LAAK T’AANO YAAN ICHIL YÉETEL ULALAAK KAJO’OB.  LE BEETIKE’ MALO’OB YÉETEL KABE’ET U T’AAN MAKE U TIAL BEYO U PAJTAL U T’AAN MAXAKE YÉETEL ULAAK MAKO’OB BEYO MENTIK U BELAJKINSIK LE T’AAN  MA’AK YAAN U LAAK MAAKO’OB MA’  UTIAL  TU TUUBSIK MAAYA T’AAN, U TIA’AL MOOTSINTIK YÉETEL ULA’AK T’AANO’OB , BEY   JE’TUSAKE’ TA PAJTAJ T’AAN JE MAXAKE’

 

Nak: LE XOOKILO' YÉETEL TSA OJETBIL TUUKULO'OB

                                   

16 de mayo del 2015

ba'ax ku mentiko'ob le ko'olelo'ob

U tsaba'a yaab ba'al ti' le mejen páalalo'ob u tia'al u kanko'ob u juno'ob, u tia'al u pajtalo'ob tsíibo'ob bey u k'aato'ob u meejo'ob u tia'al u mentiko'ob  u ts'íibilo'ob.

le xookilo yéetel tsa ojetbil tuukulo'ob ku yantik le mejen páalalo'ob u mentiko'ob u meyajo'ob ts'íib  kuxtalo'ob ichil u xooko'ob bey ku yeesiko'ob yéetel ts'íibko'ob.

 

aj-ka'ansajo'ob:

muuch' po'po'lil : JUAN FRANCISCO PECH CHAN

CARMEN ROMANO ACEVEDO

ROCÍO PIÑA MAYOR

ANA PIÑA MAYOR

RAÚL CAMBRANIS RIVERO

LIGIA DEL ROSARIO COLLI CASANOVA

 



 

 

U TSOOL EESAJIL KA’ANSAJ                                   23 DE MAYO 2015

CHUNBESAJ

U xookbil maaya ku tsaik ojetbil bix u t’aana’ ichil najil xook u tsaik tuukulbij ba’ax le t’aan ku menko’ob ichil u kuxtal xooko’ob.  P’iisil ka’ansaj.

P’íisil ka’ansaj.  Chun ka’anbes   weyil xook, u toojil analtea’ u tia’al yaax mentik u tsoolilmeyaj  xook maaya t’aan  ichil noj lu’umil México. Way ka’abila’ yan ya’ab jejela’as tano’ob xook bak t’aan. Mexicoe’ u noj lu’umil tu’ux yan ya’ab t’aan : yeetel kastelan t’aan, yan (waxak tukank’al) 68 much’ t’aano’ob yéetel jujuntuuli’  much’ t’aan 

 

MÚUCH’ SUUKIL T’AAN

U múuch’ suukil t’aan xan p’isa’an ku peksa’an yéetel meyaj natik tuukul xook ts’íibo’ob yéetel tsíib,u tsa’bati’ob jun jilil meyaj múuch’lelo’oba’

Yéetel uula’ak’ t’aan, le múuch’ suukil táan u k’alko’ob le meyajo’ yéetel natiktuukul xook ts’íibo’ob yéetel tsíib.

 

 

MÚUCH’ SUUKIL T’AAN BEY  BA’AL U TIA’AL XOOK

Múuch’ suukil t’aan tsook u mach kuba’ob yéetel suuktuba’ob ba’al xook ichil maaya t’aan,u tia’al u jajile’ yan baatel u tia’al kanantik u meyaj t’aan yan ti’ u kuuxtal suukil.

Le julbeja’ ka’ansaj maaya t’aan beyta’al tukuulbil yook’ol le t’aano’ junp’éel meyaj u machkubaj u tukuul tsool meyaj,u ka’menik natik tukuul yéetel xaakbil ts’íibo’ku menko’on xooknalo’ob yéetel aj-ka’ansajo’ob ku menko’ob xookbil yéetel tsíib u tia’al suukil tojil.

 

31 DE MAYO DEL 2015

 

Le ba'ax ku waiko'ob le ka'ansaj tene kin wilik ke ma' tu laakal kajilo'ob ku t'aanko'ob jejelas t'aan tumen te wey chenilo'ob chen maaya t'aan ku beetiko'ob le mako'ob, tene' bey kin wiilik, bey xan yan tio'ob na’at u tia'al u a’al  t’aan tumen le utiolal taanxee tux ku meyajo'ob mi le olal ku waliko'ob.

ix-ka'ansaj  Maria del  Carmen Romano Acevedo.

Le baax ku waiko’ob le ka’ansaj  ke Le mako’ob, kolelo’ob yéetel palalo’ob ti’  jun p’eel  kajtalilo’ob wa jalpacho’obo’ k’abet u tsiklo’ob tu men tu lakal max.  letiobe je’ u pajtal u mano’ob, u t’aano’ob, u meyajo’ob je’ tuxake’ yéetel mixmak je’ u tal u yalo’ob tio’ob mixbal. yaab mejen kajtalilo’ob ma’ jaji tumen ma ti’ tu lakal kaajatilo’ob ku beetal  t’aan, tumen le tux kin meyaj ma’ ku tanko’ob jejelas  t’aan.

ix-ka'ansaj Maria del Carmen Romano Acevedo

le baax ku waiik le ka'ansaj jach tu jajil tumen yan iliik bix le maako'ob ku t'aano'ob maaya t'aan yéetel tulakal le kaajano'ob ti' le kaajo tuux kajaakbalo'o, bey xaan le kajo tuux kin meyaj ku t'aaniko'ob le maaya t'aan. chen le nojoch maako'ob ku t'aanko'ob.

Ix-ka'ansaj Maria del Carmen Romano Acevedo

                                           Oox tu kaak'áalp'éel u k´iinil ti´u winalil mayo ti´ u ja' bil, 2015

           U TSI'KBENSIL U T'AAN YÉETEL BIX K'AABEET U BEETA'AL LE MEYAJA'.

                Ba'ax ku kaxtik u tsool e esajil ká'ansaj ku kaxtik aanak' le mejen palalo'ob ku t'aanko'ob m'aasewal t'aan nu ukul xook k'aabti'ob utia'al u  tsikbalo'ob ti' ka'apéel t'aan, bey xan tia'al u t'aanko'ob yeetel u ts'iibtiko'ob. lela ku cha'ik u kaanbalo'ob tia'al u páajtal u béetko' jee baxake ich yéetel táankab un najil xook beyxan u k'aat u na'ato'ob yéetel u kuxkinto'ob u miatsil jejeláas  kaajo'ob tia'al má u ts'eelaj yeetel u pe'echalo'ob.

BA'AXTEN KU MCENTAJ LE MEYAJA' u tsóol éesajil ka'ansaj ku yaalik yaan oksik ich ka'anbesaj tu láaka le máasewal kaajo'ob.

- Ku jeets'ik u chuun utia'al u ts'aaóol ti' jejeláas miatsilo'ob yaantio'ob le mejen paalalo'ob ku binob ich tu najil xook yéetel tu láakal u ka'anbesaj yaan ti' u nojoch lúumil meexicoe' 

-ku yaalik bix kan u ka'anse le mejen palalo'ob ich ti' u najil xook le ajka'ansajo' yaan u baxtik bix kan u meyajte' le u k'at u tsool e'esajil ka'ansaj utia'al u paajtal u ma'obkinsik le ka'anbesaja'.

-Le articulo 592 ku yaalik  le DGEI ts'óok u béetik yaabach meyajo'ob yéetel u láak ajka'anso'ob utia'al u muk'ankantik ichil u meyaj le tsool e'esajil ka'ansaj u toj t'aan ti' le mejen paalalo'ob.

BIX TS'ÓOKIK': Le nojoch ts'ikbala ku yalik bey ku ts'óolik ba'ax ken ka'ansaje ti le mejen paalalo'ob ichil najil xook. Lela ku ts'olikton bix le ajka'ansajo'ob ku na'atobe bix ku  kansiko'ob tu najil xook le ka'p'eel t'aan. lé tené k'abet k'aoltik tux kaajánob' le mejen palalo'ob.  

Ka'a much' meyaj:
X-BERTILA ACOSTA CHABLE
X- ELSY BEATRIZ AKE TORRES
X- LETVIA DEL SOCORRO REYES CAHUN
X-MARIA EUGENIA TUN PECH
X-NORMA VERONICA AKE YAM

TS’U’UNUN

23 TU U WINALIL MAYO TI U JA’AB 2015

JO’ XET’ MEYAJ

U NOY MEYAJ

ÁANALTE’OBTU’UX KU TSABA OJÉELBI BIX K’AABET LE AJKANSAO’OB U TAKBESIK LE MASEWAL T’AANO’ (MARCOS CURRICULARES)

BA’AX IN K’AAT IN BÉETE (PROPOSITOS)

TU LAKAL LE MAKO’OB, KOLELO’OB YÉETEL PALALO’OB TI JUN P’EEL KAJTALILO’OB WA JALPACHO’OBO’ K’ABET U TSIKLO’OB TU MEN TU LAKAL MAX. LETIOBE JE’ U PAJTAL U MANO’OB, U T’AANO’OB, U MEYAJO’OB JE’ TUXAKE’ YÉETEL MIXMAK JE’ U TAL U YALO’OB TIO’OB MIXBAL.

YAAB MEJEN KAJTALILO’OB JEJELAS T’AAN KU YAKO’OB, KU MUCH’ MEYAJO’OB TIA’AL U NOJOCHTAL U KAJTALILO’OB LETENE BEY JEEX U KAMBALO’OBE’ BEY U KANKUBA’OB U NUK U T’AAN JE’ MAXAKE’. MA’ MALO’OB U YALAB BÁA’ TIOBI WA U P’OCHLO’OBI TUMEN LETIO’OBE BEY JE’EX U CHUKAN MAKO’OB TI NOJOCH KAJTALILE’.

BAAX TIA’AL (JUSTUFICACIÓN)

TIA’AL U BEYPAJA TU LAKAL LE T’AAN AN KANLOB LE KU YAAK U K’ÁAMA LE MAKO’OB, KOLELO’OB YÉETEL PALALO’OB TI JUM P’EEL KAJTALIL CHICHAN WA NOJOCH, JEJELAS U T’AANO’B WA U TUKULO’OB ME TU LAKAN MÁAKE, YAAN U MUCH  MEYAJ TU LAKALO’ON TIA’AL U SUT JAJÍI LETENE TS’ÍITAJ TI U JATS ALMA T’AAN (ART. 592) KU TSOOLIK TU LAKAL K’EEXO’OB  YÉETEL MUCH’ MEYAJO’OB KU BETPAJAL TI U NAJIL XOOK TIA’AL U KAMBALO’OB TI KASTALAN T’AAN YÉETEL LE T’AAN U YOJEL U BETO’OB LE MEJEN PALALO’BO’.

X-KANSAJ RUBI DEL ROSARIO MOO UC

 

Sesión 1                                                           25 de abril- 2015

NAK’: U KUUXTAL LAK’O’OB YÉETEL U KAJALO’OB

U TSOOL EESAJIL KA’ANSAJ

-          Le ju’unil tu’ux ku jets’el le maaya t’aano’ ku ya’alik k’aabet u meyajta’al le maaya t’aano, bey  beejil utia’al kanbal yéetel ka’ansik xook, tumen junp’éel  ba’ax utia’al máak, le beetik yaan kansik xook maaya t’aan.

-          Le kiin wiliik ti’ le  p’iisil ka’ansaj  yantal   yéetel junp’éel Tu láakal ba’al, beey kiakteno’ob  le maaya  t’aano’  máasewal yaan u yaantal nuup ti’ tuu k’aa yeetel tu laakal tu’ux kajaakbaal  chan paalalo’ob.

 

 

NAK’: U KUUXTAL LAK’O’OB YÉETEL U KAJALO’OB

U TSOOL EESAJIL KA’ANSAJ

-          Le ju’unil tu’ux ku jets’el le maaya t’aano’ ku ya’alik k’aabet u meyajta’al le maaya t’aano, bey  beejil utia’al kanbal yéetel ka’ansik xook, tumen junp’éel  ba’ax utia’al máak, le beetik yaan kansik xook maaya t’aan.

-          Le kiin wiliik ti’ le  p’iisil ka’ansaj  yantal   yéetel junp’éel Tu láakal ba’al, beey kiakteno’ob  le maaya  t’aano’  máasewal yaan u yaantal nuup ti’ tuu k’aa yeetel tu laakal tu’ux kajaakbaal  chan paalalo’ob.

 

    SESION 2                                                      2 DE MAYO DE 20152                                                                                                               

                                                               

NAK’: U’UYIK MIATSIL AJ UCHBEN TSIKBAL

 

U TSIKBALO´OB KU BEETKO´OB LE NOJOCH MAAKO´OB TI, LE MEJEN TSIBALO´OB  PAALALO´OB, TI LE KANSAJ KU TS´AIKO´OB KU YESKO´OB, KANSIKO´OB, BA´AX SUUK U BEETA´AL TI´ LE KAJALO´OB TU LAAKAL  LE LO´ KU NOJOCH MOOTSIK LE MIATSILO MAAYA T´AANO.

TU LA´AKAL BA´AX KU YESIKO´OB YÉETEL KU TSOLKO´OB  TI LE TUMBEN CH´I´IBALIL YOOK´OL U SIIJIL MA´AK, LE U TS´O´OKO´L U BEL YÉETEL U KIIMIL MA´AK TULAAKAL LELA´ KU  TSA´IK WINKIL TI TU LÁAKAL BA´AX KU KANIK, YÉETEL KU KAANSIK MA´AK

SESION 3                                                                          9 de mayo

NAK’: U KUUXTAL KAJO’OB YÉETEL U BISKUBA’LO’OB ULAK’ KAJALO’OB

 

U T’AAN MASEWAAL MAKO’OB K’ABE’ET UTIA’AL U BEETA’A JE BAXAKE’ ICHIL KAJALO’OB, BEY  XAAN T’AAN MÁASEWAL MAKO’OB KU MOOTSINKUBAL YÉETEL U LAAK T’AANO YAAN ICHIL YÉETEL ULALAAK KAJO’OB.  LE BEETIKE’ MALO’OB YÉETEL KABE’ET U T’AAN MAKE U TIAL BEYO U PAJTAL U T’AAN MAXAKE YÉETEL ULAAK MAKO’OB BEYO MENTIK U BELAJKINSIK LE T’AAN  MA’AK YAAN U LAAK MAAKO’OB MA’  UTIAL  TU TUUBSIK MAAYA T’AAN, U TIA’AL MOOTSINTIK YÉETEL ULA’AK T’AANO’OB , BEY   JE’TUSAKE’ TA PAJTAJ T’AAN JE MAXAKE’

 

Nak: LE XOOKILO' YÉETEL TSA OJETBIL TUUKULO'OB

                                   

16 de mayo del 2015

ba'ax ku mentiko'ob le ko'olelo'ob

U tsaba'a yaab ba'al ti' le mejen páalalo'ob u tia'al u kanko'ob u juno'ob, u tia'al u pajtalo'ob tsíibo'ob bey u k'aato'ob u meejo'ob u tia'al u mentiko'ob  u ts'íibilo'ob.

le xookilo yéetel tsa ojetbil tuukulo'ob ku yantik le mejen páalalo'ob u mentiko'ob u meyajo'ob ts'íib  kuxtalo'ob ichil u xooko'ob bey ku yeesiko'ob yéetel ts'íibko'ob.

 

aj-ka'ansajo'ob:

muuch' po'po'lil : JUAN FRANCISCO PECH CHAN

CARMEN ROMANO ACEVEDO

ROCÍO PIÑA MAYOR

ANA PIÑA MAYOR

RAÚL CAMBRANIS RIVERO

LIGIA DEL ROSARIO COLLI CASANOVA